Türkiye ile Azerbaycan, ‘Türk çay kültürü’nün ‘Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne alınması için Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) başvuru yaptı. Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca hazırlanan ‘Türk çay kültürü’ adaylık dosyası, Fas’ta süren UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Hükümetlerarası 17. Komite Toplantısı’nda gündeme alındı. Toplantı ile ‘Türk çay kültürü’, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne eklendi.
‘EN ÇOK ÇAY TÜRKİYE’DE TÜKETİLİYOR’
Çay eksperi ve tadımcısı Selin Göller, ‘Türk çay kültürü’nü ve çay demlemenin püf noktalarını anlattı. Çayın Türk kültürünün önemli bir parçası olduğunu ifade eden Göller, “7’den 70’e çay tüketen bir ülkeyiz. Küçük çocukların mamalarını çay ile hazırlarız. Sınav hazırlığındaki üniversite öğrencilerinin sıcak dostudur. Sabah kahvaltısına çay ile başlarız. Öğle, akşam yemeklerinin yanında çay içeriz. Hatta sonrasında aile sohbetlerimizde de çay demlenir. Dünyada en çok çay, Türkiye’de tüketiliyor. Kişi başına yıllık ortalama 3 kilogram. Tabii bu oranlar siyah çay üzerinden değerlendiriliyor. Çay kültürümüz; beyaz, yeşil, sarı veya soğuk çay gibi yeni tatlarla genişliyor” dedi.
EN İYİ ÇAY NASIL DEMLENİR
Çay demlemenin teknikleri olduğunu, kullanılan malzemelerin de önemine işaret eden Göller, “Demliğimizin bakır ya da porselen olmasına dikkat etmeliyiz. Çayımızın kaliteli ve doğru işlenmiş bir çay olması ve doğru bir yöntemle demlenmesi gerekiyor. Çay suyunun kaynatılmış ve bekletilmiş olması lazım. Bir bardak çay için, bir çay kaşığı çay kullanıyoruz. Farklı demleme teknikleri olsa da; ağız tadıma uygun çayı önce demliğe, çay üzerine su koyarak elde ediyorum. Demlikteki tüm çay yapraklarını ıslatacak şekilde yavaş yavaş suyu ekliyoruz. Kapağını kapatıp 15 dakika demlenmeye bırakıyoruz. Hem demlenme sürecinde hem de çayın tüketimi aşamasında alttaki suyun kaynar vaziyette olmaması gerekiyor. Yoksa çay erken bayatlar. Demlediğiniz çayı ortalama 45 dakika içerisinde tüketmemiz lazım” diye konuştu.
TÜRKİYE’DE ÇAY ÜRETİMİ
Doğu Karadeniz’deki Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun illerinde 830 bin dekar alanda 1 milyon üretici aile tarafından yapılan yaş çay tarımında; yıllık 1 milyon 250 bin ile 1 milyon 450 bin ton arasında değişen miktarda ürün hasadı gerçekleştiriliyor. Üretilen yaş çay, 151’i özel sektör, 47’si Çaykur’a ait 198 fabrikada işlenerek, yılda ortalama 250 bin ton kuru çay elde ediliyor. Dünya Çay Komitesi’nin hazırladığı ‘Dünya Çay Raporu’ sonuçlarına göre, yılda kişi başı en çok çay tüketen ülkeler sıralamasında 3 kilogram ile Türkiye ilk sırada yer alıyor.
Dünya çay üretiminde ise 2 milyon 270 bin ton ile Çin 1’inci, 1 milyon 210 bin ton ile Hindistan 2’nci, 475 bin ton ile Kenya 3’üncü, 329 bin ton ile Sri Lanka 4’üncü, Türkiye ise 250 bin ton ile 5’inci sırada yer alıyor. Türkiye’de çayın yetiştirildiği Doğu Karadeniz’de üretici, işçi ve diğer sektörlerde yıllık yaklaşık 10 milyar TL gelir elde ediliyor.
