Öncelikle SSK’lılar açısından 18 yaş uygulamasına bakalım:
5510 sayılı Kanuna göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında, 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir.
Buna göre; 18 yaşın altında olanlar SSK kapsamında sigortalı olarak çalışabilirler. 18 yaş olayı aylığa hak kazanma koşulları olan; sigortalılık süresi, yaş ve prim ödeme gün sayısından sadece sigortalılık süresini etkiler. 18 yaşın altında geçen çalışmalar her durumda prim ödeme gün sayısına ilave edilerek emeklilik işlemlerinde dikkate alınır. Sigortalılık süresi; sigortalılar adına ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi olunan tarih ile yaşlılık aylığında aylık talep, tarihine kadar geçen süreyi ifade ediyor. (kadın ve erkekte 15 yıl veya kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık süreler)
18 yaş uygulaması sigortalıların işe giriş tarihinin 1/4/1981 tarihinden önce veya sonra olmasına göre değişiyor. Sigortalıların ilk defa çalışmaya başladığı tarih 1/4/1981 tarihinden:
– Önce ise 18 yaş kuralı uygulanmıyor ve sigortalıların çalışmaya başladıkları tarih ve 18 yaş altı prim günleri emeklilik işlemlerinde dikkate alınıyor.
– Sonra ise 18 yaş kuralı uygulanıyor ve sigortalılık süresinin başlangıcı sigortalının 18 yaşını doldurduğu tarih kabul edilip, 18 yaş altı hizmetler dikkate alınıyor.
1/4/1981 tarihinden sonra ilk defa 18 yaşın altında çalışmaya başlayan SSK’lıların emeklilik koşulları şöyle tespit edilmeli:
1- Öncelikle çalışmaya başladığı tarihte 18 yaşın altında olup olmadığına bakılmaksızın işe giriş tarihine göre emeklilik koşulları (sigortalılık süresi, yaş ve prim ödeme gün sayısı) tespit edilmeli
2- Emeklilik koşulları tespit edildikten sonra 18 yaşını doldurduğu tarih bulunmalı.
3- Emeklilik koşullarından sadece kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süre şartının yerine gelip gelmediğinin tespitinde, sigortalının 18 yaşını doldurduğu tarih esas alınmalıdır.
4- İşe giriş tarihi yerine 18 yaşını doldurduğu tarihe göre emeklilik koşulları tespit edilirse, 18 yaş uygulaması sadece sigortalılık süresini değil, diğer emeklilik koşulları olan yaş ve prim ödeme gün sayısını da etkilemiş olur ki bu mevcut yasalara göre doğru olmaz.
Bu durumu örneklendirirsek; doğum tarihi 20/9/1981, ilk işe giriş tarihi 10/7/1999 olan ve ilk defa 18 yaşın altında çalışmaya başlayan sigortalının 10/7/1999 tarihli işe giriş tarihine göre emeklilik koşulları; 506/geçici 81. Maddesine göre: 25 yıllık sigortalılık süresi, 58 yaş ve en az 5975 prim gün sayısı olarak tespit edilir. Bu koşullardan sadece 25 yıllık sigortalılık süre şartının ne zaman yerine geldiğini tespit ederken, sigortalının 18 yaşını doldurduğu tarihe bakılır. 20/9/1981+18= 20/9/1999 ve 25 yıl bu tarihin üzerine eklenir. 20/9/1999+25 = 20/9/2024 tarihinde sigortalı 25 yıllık sigortalılık süre şartını yerine getirir.18 yaş uygulaması prim gününü veya yaşı değiştirmez etkilemez. 18 yaş altı gün sayıları toplam prim ödeme gün sayısına eklenir.
Mevcut yasal düzenlemelere göre uygulama bu şekilde iken, dün e-devlet uygulamasında yapılan değişiklikle, ilk defa 18 yaşın altında çalışmaya başlayan sigortalılar için yanlış belirlenmeye başlanmış. Aynı örnek aşağıdaki şekilde hatalı belirlenmiş. Sigortalı ilk defa çalışmaya başladığı 10/7/1999 tarihinde 18 yaşın altında olduğu için, bu işe giriş tarihine göre emeklilik koşullarının tespiti gerekirken önce 18 yaşını doldurduğu tarih bulunmuş. 20/9/1981 + 18 =20/9/1999. 18 yaşını doldurduğu bu tarih işe giriş tarihi gibi kabul edilip emeklilik koşulları 60 yaş 7000 gün veya 60 yaş, 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 gün olarak tespit edilmiş. Bu tamamen yanlış bir değerlendirme. Çünkü kişinin önce çalışmaya başladığı tarihi esas almak yerine, 18 yaşını doldurduğu tarihi işe giriş tarihi kabul edip ona göre emeklilik koşullarını belirlerseniz, 18 yaş uygulaması aylığa hak kazanma koşulları olan sigortalılık süresi, gün ve yaş koşullarının hepsini etkilemiş olur. Halbuki 18 yaş uygulamasının bu koşullardan sadece sigortalılık süresini etkilemesi gerekir. Dolayısıyla mevcut durumda www.turkiye.gov.tr uygulamasında;
“e-Devlet Kapısı/Çalışma Hayatım” ve “Sosyal Güvenlik Kurumu/Normal Şartlarda Ne Zaman Emekli Olabilirim?” menülerindeki hatalı kuralların vatandaşın yanlış bilgilendirilmemesi açısından bir an önce düzeltilmesi gerekir. Bu menülerin kontrolü Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığına ait. Sosyal Güvenlik Kurumunun internet sayfasında yer alan “https://uyg.sgk.gov.tr/nezaman/ menüsü doğru çalışıyor.
