“Çin’in Gökyüzündeki Gözü” olarak da bilinen 500 metrelik Diyaframlı Küresel Radyo Teleskobu’nu (FAST) kullanan Çinli bilim insanları, galaksideki yıldızlararası ortamın daha önce eşi benzeri görülmemiş ayrıntılarını gözler önüne serdi.
Çin’in Ulusal Astronomik Gözlemevleri Dairesi’nden bilim insanı Han Jinlin’in başkanlığını yaptığı araştırma ekibi, yeni bulgularını Cumartesi günü Science China: Physics, Mechanics & Astronomy dergisinin son sayısında yayımladı.
NÖTR HİDROJEN GAZININ DAĞILIMI KONUSUNDA DAHA ÖNCE EŞİ BENZERİ GÖRÜLMEMİŞ AYRINTILAR
Han’ın verdiği bilgilere göre FAST teleskobunu kullanarak yapılan pulsarlara (atarca yıldız) yönelik hassas tarama sırasında eş zamanlı olarak yıldızlararası ortamın spektral doğru verileri de kaydedildi. Hassas kalibrasyon hala devam etmekle birlikte, elde edilen veriler bu haliyle bile şu ana kadar nötr hidrojen gaz bulutlarının tespitine yönelik elde edilmiş en hassas verileri temsil ediyor ve nötr hidrojen gazının dağılımı konusunda daha önce eşi benzeri görülmemiş ayrıntıları ortaya koyuyor.
Önceki taramalarla karşılaştırıldığında Han’ın ekibinin gerçekleştirdiği taramanın açısal çözünürlük ve hassasiyetinin “etkileyici” olduğunu söyleyen Avustralya’nın Tasmania Üniversitesi ve ABD’nin Minnesota Üniversitesi’nden onursal profesör John M. Dickey, sonuçların uluslararası çapta dikkat çekici olduğunu sözlerine ekledi.
Araştırma ekibi ayrıca parlak yıldızlar tarafından iyonize edilen aydınlık bölgelerin ve bilinmeyen kökenli yaygın iyonize gazın varlığını da ortaya çıkardı.
ABD’nin Ulusal Radyo Astronomisi Gözlemevi’nden bilim insanı Dana S. Balser, “FAST gibi büyük tek çanaklı teleskoplar, yaygın iyonize gazın araştırılması açısından en iyi seçenekler konumunda” diye konuştu.
Dünyadan bilim insanlarına göre Galaksi’nin yıldızlararası ortama nüfuz eden manyetik alanlarını ölçmek son derece zor bir işlem. Çok sayıda solgun pulsarın Faraday etkisini ölçmek için FAST’nin hassasiyetine güvenen araştırma ekibi, Galaksi diski ve ışık halkasında çok daha geniş bir yelpazede Galaksi’nin manyetik alanlarını ortaya çıkardı.
FAST OLMASAYDI MANYETİK ALAN TESPİT EDİLEMEZDİ!
Han, “FAST olmasaydı böylesine geniş bir bölgedeki yıldızlararası manyetik alan asla tespit edilemezdi” diye konuştu.
Han, yüksek hassasiyet, yüksek spektral çözünürlük ve yüksek mekansal çözünürlüğe sahip spektral doğru verilerinin, Samanyolu Galaksisi’nin yapısının incelenmesi açısından son derece değerli bir kaynak olduğunu sözlerine ekledi.
Çin Bilimler Akademisi’nde akademisyen ve Shanghai Jiao Tong Üniversitesi’nde profesör olan Jing Yipeng, “Hassas FAST gözlemleri, Samanyolu’nun daha önce eşi benzeri görülmemiş ayrıntılarını gözler önüne serebilir” ifadelerini kullandı.
Jing, “Bu makalelerde yayımlanan nötr hidrojen ve iyonize hidrojen veritabanları, tüm dünyadaki astronomlar açısından değerli kaynakları oluşturuyor” diye ekledi.
Çin’in güneybatısında yer alan Guizhou eyaletindeki derin ve yuvarlak bir karstın üzerinde yer alan FAST, Ocak 2020’de formal olarak çalışmaya başladı ve dünyaya resmi açılışı 31 Mart 2021’de yapıldı. FAST’ın, dünyanın en hassas radyo teleskobu olduğu düşünülüyor.
