KAZAKİSTAN-BHA
El-Farabi Kazak Milli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler ve Dünya Ekonomisi Bölümü’nden Prof. Duman Zhekenov, Orta Asya ve Çin ilişkilerine dair önemli değerlendirmelerde bulundu. Uluslararası ilişkiler disiplininin büyük ölçüde Batı merkezli bir bakış açısıyla şekillendiğini vurgulayan Zhekenov, Çin’in uluslararası ilişkiler anlayışının köklerini Konfüçyüs ve Sun Zi gibi düşünürlere dayandırdığını belirtti.
Zhekenov, Batı’nın kendisini derinlemesine tanırken, diğer kültürleri ve devletleri yeterince anlamadığını, bunun da uluslararası ilişkilerde öngörülemeyen sonuçlar doğurduğunu ifade etti. Hong Kong ve Makao’nun Çin’e devri sürecini örnek gösteren Zhekenov, Batı’nın Çin’de iç karışıklık yaratma hedefinin tersine, bu bölgelerin Çin ekonomisinin itici güçleri haline geldiğini söyledi.
Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Xi Jinping’in Orta Asya ile ilişkiler konusundaki sözlerine de atıfta bulunan Zhekenov, 2023 yılında Xi’an’da düzenlenen “Orta Asya-Çin” zirvesinde dile getirilen “istikrarlı, rekabetçi, uyumlu ve işbirliği içinde birleşik bir Orta Asya” hedefinin altını çizdi. 2025 yılında Astana’da gerçekleştirilecek ikinci zirvenin Orta Asya ülkeleri açısından önemli bir dönüm noktası olacağını vurguladı.
Orta Asya ülkelerinin Çin ile ilişkilerinde stratejik bir bilinç geliştirmesi gerektiğini belirten Zhekenov, “Çin’de Orta Asya’yı doğrudan ve dolaylı olarak inceleyen 100’den fazla araştırma merkezi bulunuyor. Ancak Orta Asya’da bu konuyu derinlemesine ele alan bilim insanlarının sayısı oldukça sınırlı. Eğer ne kendimizi ne de başkalarını tanımazsak, kaybetmeye mahkûmuz” değerlendirmesinde bulundu.
Zhekenov, Orta Asya’nın bağımsızlığını koruyabilmesi için birlik içinde hareket etmesi gerektiğini belirterek, bölge ülkelerinin ortak bir strateji geliştirmesinin önemine vurgu yaptı.
