Yunanistan ve Türkiye arasında gerilimin arttığı bir dönemde ABD’nin Ankara’ya F-16, Atina’ya ise F-35 satışları için Kongre’den onay istemeye hazırlandığı öne sürüldü. Wall Street Journal gazetesi dün ABD’li yetkililere dayandırdığı haberinde, Beyaz Saray yetkililerinin jetlerin satışını, Türkiye’yi Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğine izin vermeye teşvik etmek için kullanmayı hedeflediği belirtildi.
Gazeteye konuşan Başkan Joe Biden yönetimi yetkilileri, Kongre’nin onayının Türkiye’nin iki kuzey ülkesinin NATO üyeliğini kabul etmesine bağlı olduğunu söyledi. Bir yetkili, F-16’ların, “sopanın ucundaki havuç” olarak kullanıldığını ifade etti. Yetkililer, bu bakışın bazı Kongre üyelerinin satışa daha olumlu bakmasını da sağlayabileceğini söyledi. Haberde, “ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Türkiye’ye 20 milyar dolarlık yeni F-16 savaş uçağı ve modernizasyon kitleri satışı ve Yunanistan’a yeni nesil F-35 jet sevkıyatı için Kongre’den onayı almaya hazırlandığı” yazıldı.
‘İDARE ETME ADIMI’
Prof. Dr. Serhat Güvenç, Beyaz Saray’ın öne sürülen satış talebini şaşırtıcı bulmadığını ve Türkiye ile Yunanistan’a yönelik silah satışlarının aynı pakette eşzamanlı istenmesinin “Ankara’yı idare etmeye yönelik bir adım” olarak değerlendirdi.
Türkiye, NATO’ya üyelik başvuruları kapsamında Finlandiya’nın talebine olumlu yanıt vereceğini belirtmiş olsa da durum İsveç için aynı değil. 2022 Mayıs’ta Finlandiya ile eşzamanlı üyeliğe başvuran İsveç’te, yargının Türkiye’nin istediği terörle bağlantı olduğunu iddia ettiği isimlerin iadesini engellemesi gerilimi tırmandırmıştı. Cumhurbaşkanı Ulusal Güvenlik Danışmanı İbrahim Kalın ise dün yaptığı açıklamada Türkiye’nin İsveç’in üyeliğini onaylamaya hazır olmadığını söyledi. Akademisyen Güvenç, NATO’ya üyeliklerin Türkiye’de planlanan seçimler sonrası onaylanmasını beklediğini ve satış sürecinin de yaz aylarında tamamlanabileceğini belirtti.
NATO içerisinde Türkiye ölçeğindeki önemli güçlerin hava filolarının karşılaştırıldığında Ankara’nın F-35 jetlerine sahip olmayan tek müttefik olacağı yorumunu yapan Güvenç, bunun net bir mesaj taşıdığını dile getirdi ve ekledi: “ABD, kendi sattığı silahlar ile Türkiye’nin Yunanistan’a karşı bir üstünlük sağlamasına izin vermiyor.” Ankara’nın F-35 programından çıkartılması hakkında Prof. Dr. Güvenç, “Türkiye’nin, hava gücü bakımından 2. sınıf bir müttefik olarak kalmasına yol açar” yorumunda bulundu.
(Serhat Güvenç)
ABD Senatosu Dışilişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez’in dün “Türkiye’nin Yunanistan’a tehditleri bırakıncaya dek F-16 sevkıyatını onaylamayacağını” söylemesi üzerine Güvenç, “Ankara, “revizyonist” eğilimde olduğu algısını yaratmamak adına dikkatli ifadeler kullanmalıdır. Yoksa bu söylemler, Türkiye karşıtı taraflara güç kazandırır” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 11 Aralık 2022’de yaptığı konuşmada Türkiye’de üretilen Tayfu füzesinin bir kez daha Yunanistan’ı vurabilecek menzilde olduğuna işaret etmişti.
Savunma sanayi uzmanı Arda Mevlütoğlu da Cumhuriyet’e yaptığı değerlendirmede, ABD’nin her iki ülkeye yönelik jet satışlarının Ege’de hava güç dengesinin değişmesine neden olabileceğini söyledi.
Atina, 2022 Haziran’da yapılan Madrid’deki NATO Liderler Zirvesi’nde Washington’a resmen F-35 alım talebini iletmişti. Ayrıca Yunanistan yönetimi, 2020’de Fransa’dan iki parçada 24 adet Rafael savaş uçağı almak için sözleşme imzalamış ve bunların 9 tanesi kullanıma girmişti.
Savunma uzmanı Mevlütoğlu, Yunanistan ordusunun 83 F-16 jetini modernize ettiğini ve muharip pilot eğitim için de geniş bir askeri işbirliğinin bulunduğu İsrail’le uzun vadeli bir anlaşma imzaladığını anımsattı.
(Arda Mevlütoğlu)
ASKERİ VE SİYASİ RİSK
Türkiye’nin F-16 filosunun Yunanistan’ınkine kıyasla sayıca daha büyük olduğunu vurgulayan Mevlütoğlu, hava kuvvetlerinin bu araçlardaki silahları güncellemesi gerektiğini de belirtti. Bunun özgün kaynaklarca da sınırlı bir ölçüde yapıldığı ve yerli projelerin yürürlükte olduğunun altını çizen Mevlütoğlu, “Ancak tüm bu projelerin hayata geçmesi 2030’ları bulabilir. Bu süreçte oluşacak kabiliyet açığı, Türkiye için askeri ve siyasi risk taşıyor” dedi.
Yunanistan’ın “Türkiye’ye karşıt pozisyonu” çerçevesinde konuşan Mevlütoğlu, Ege’deki güç dengesi çerçevesinde Atina’nın, hava kuvvetlerinde kendi lehine bir asimetri oluştuğunu düşünmesi durumunda Türkiye’ye yönelik bir “oldu bitti girişimine başvurabileceğini” söyledi.
‘ANA PARTNER ATİNA’
Beyaz Saray’ın Yunanistan’a F-35 satma hamlesine dair Mevlütoğlu, “ABD, Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de ana partner olarak Atina’yı seçtiğini gösteriyor” diye konuştu. Savunma uzmanı ayrıca, ABD’nin Yunanistan’daki askeri yığınakları, konuşlanmaları ve artan tatbikatlarının buna örnek olduğunu da ekledi.
Mevlütoğlu, ayrıca “Bu, ABD’nin Ege’de iki ülke arasındaki mevcut güç durumunu korumak adına 1980-90’lardan bu yana uyguladığı denge politikasını Yunanistan lehine terk ettiğinin sembolü” değerlendirmesini yaptı.
Rusya ile Türkiye arasında Ukrayna işgali sonrası savunma alanında işbirliğinin artmasını beklemediğini dile getiren Mevlütoğlu, İngiltere’nin verdiği olumlu ve yapıcı mesajlar doğrultusunda Ankara-Londra hattında askeri ilişkilerin gelişebileceğini öngördüğünü söyledi.
