“Atatürk Havalimanı güzel dizayn edilmiş modern tesislere sahip bir havalimanı. Güzel bir değer. Bizce havalimanı olarak varlığını korumalı” diyen Serkan Kaptan ile havacılık sektörünü ve TAV’ın hedeflerini konuştuk.
– Havacılık pandemiden en fazla etkilenen sektör oldu. Şu anda sektörün gidişatı nasıl?
2019 küresel ölçekte havacılık sektörünün en iyi yılıydı. Dünyada 9.2 milyar yolcu vardı. 2020’de üç ay boyunca uçuşlar durdu. Gelirler neredeyse sıfıra indi. Küresel trafik 3 milyar yolcuya indi. Bu yılın 7.1 milyar yolcuyla kapanması bekleniyor. Küresel yolcu trafiğinin pandemi öncesine dönmesi 2024’ü bulacak. Türkiye’deki trafiğe baktığımızda THY’nin büyük bir gücü var. Bağlantılı uçuş tarafı iyi geliyor. TAV olarak bulunduğumuz havalimanları da büyüyen pazarlar.
– TAV olarak kaç havalimanında varsınız?
TAV sekiz ülkede 15 havalimanı işletiyor. Bu dönemdeki handikap bilet fiyatları. Ekonomik kriz ve Rus Ukrayna savaşının petrole yansıması iki taraftan fiyatları çok artırdı. Enflasyon, Avrupa’daki kriz üstüne artan petrol fiyatları havayollarının fiyatları artırmasına neden oldu. Şu anda dış hatlar için bilet fiyatları acayip arttı. İç hatlar da çok arttı. Türkiye’de iç hatlarda tavan fiyat uygulaması olmasa fiyatlar daha da artar. Bir saatlik uçuşlarda bilet fiyatı 90-100 dolara denk geliyordu. 100 dolar 1800 TL iken, iç hatlarda tavan fiyatı 1150 TL oluyor. Dolaysıyla havayolu şirketi uçmak istemiyor. Bu fiyatı sadece yurtdışı bağlantı uçuşlarda kullanmak istiyor. Mesela yurtdışından gelmiş, aktarma ile Bodrum’a İzmir’e geçişi sağlaması gerektiği için uçuyor. Ama ekstra sefer koymuyor. Aynı uçağı koltuk kapasitesini 1 saatlik yurtdışı uçuşuna koyuyor, bileti Avro ile dolarla satıyor. Şu anda havacılık iyi gidiyor talep var ama yüksek fiyatlarla gidiyor.
– Yurttaşın uçabileceği makul bilet fiyatları olsa uçuş trafiği nasıl olur?
Çok daha fazla olur. Türkiye’de ekonomi zor bir dönemden geçiyor. Bu zorluklar olmazsa, döviz kuru ya stabil ya da daha düşük olsa yurtdışı çıkışları en az yüzde 15-20 daha yukarıda olurdu. Şu anda ya belirli bir kesim, ya da mecburiyetten uçanlar uçuyor. Keyif için uçuş çok azaldı.
FİYAT DÜŞÜK OLSA UÇUŞ ARTAR
– Yurtiçi uçuşların azalması Türkiye’ye özel mi, ne kadar azaldı?
Türkiye’ye özel. Türkiye’de iç hat uçuş kaybı 2019’a göre yüzde 25’lerde. Talep var arz yok. Havayolu şirketlerine bu fiyatlarla uçmak düşük geliyor. Uçaklarını daha verimli gördükleri dış hatlarda kullanıyorlar. İstanbul’dan Adana’ya 1 saat 15 dakikada uçuyorsanız aynı sürede Bulgaristan’a, Makedonya’ya Karadağ’a uçuyorsunuz ve dört beş katı fiyatlarla uçuyorsunuz.
BÜYÜMEYİ SÜRDÜRECEĞİZ
– Büyüme planınız var mı, yeni havalimanları olacak mı?
TAV’ın hikâyesi büyüme odaklı. 1997’de kurulduk ama ilk operasyonumuz 2000’de Atatürk Havalimanı ile başladı. Büyümeye devam edeceğiz. Balkanlar, Doğu Avrupa, Kuzey Afrika’da, Kafkaslar’da ya da Orta Asya’da rekabetçi olabiliyoruz. Orta Asya’da çıkacak fırsatlara mutlaka bakacağız. Afrika’da proje bakıyoruz. Nijerya Lagos Havalimanı için teklif verdik. En son Kazakistan Almatı’ya girdik. Burası Orta Asya’ya açılan kapımız olacak. 200 milyon dolar yatırım yapacağız, kapasiteyi 14 milyona çıkaracağız.
ATATÜRK HAVALİMANI KALMALI
– Atatürk Havalimanı ilk göz bebeğinizdi. Orası nasıl kullanılmalı?
– Türkiye‘de kur, maliyetler artıyor, siz plan yaparken zorlanıyor musunuz?
Zorlanıyoruz. Biz bütçelerimizi Avro olarak yapıyoruz. O noktada Avro için bir tahmini kur belirlememiz gerekiyor. Gelirlerimizin de büyük kısmı Avro ve dolar bazlı. Ödemelerimiz de aynı şekilde dolar ve Avro. Bizim Türkiye’deki maliyetlerimiz TL. Enflasyonla TL değer kaybedip TL maliyetlerimiz artıp döviz sabit kalınca bizde negatif etki yapıyor. Bu yıl global kriz ve Türkiye’deki enflasyon hepsini tepetaklak etti.
– 2023 ile ilgili plan yapıyor musunuz, nasıl geçecek?
Coğrafyamızda yeni bir trübülans olmazsa biz 2019’daki yolcu ve gelir rakamlarını yakalarız. 2024’te de bunun ötesine geçeriz. 2019’da yolcu sayımız 89 milyondu. Bu yıl 71-76 milyon olacak. Atatürk Havalimanı’nın olduğu 2019’de 1 milyar Avro ciroya ulaşmıştık. Bu yıl 900 milyon Avro’nun üzerinde olacağız. Savaş olmasına rağmen biz Antalya’da yüzde 60 Rus yolcumuzu geri aldık. Antalya’da 2019’da 11 milyon Rus yolcumuz vardı. Bu yıl 6 milyonu bulacağız. Rusya’daki eksiği Avrupa hızlı doldurdu.
YENİ PROJENİN MALIYETİ YÜKSEK OLUR
– Kredi maliyetleri çok yükseldi, yeni yatırımlar yaparken zorlanıyor musunuz?
Evet maliyetler çok yüksek. Öz sermaye mutlaka kullanıyoruz. Türkiye’de en son projemiz Antalya. Devlete kira taahhüdümüz 7 milyar 250 milyon Avro. Bunun yüzde 25’ini mart sonunda peşin ödedik. Zor bir dönemdi. Ama oradaki avantajımız da TAV’ın kredibilitesi. 15 havalimanında bir gün olsun biz kredi faizimizi ya da ödememizi geciktirmedik.
– Zorlandığınız dönemler oldu ama?
Çok oldu. Dövizle borçlanmanın zor olduğu dönemler oldu ama şirketimiz hep kredibilitesini korudu, bunun avantajı var. Antalya için yurtdışından uygun faizle kredi bulduk. Şimdi Avrupa’da da maliyetler artıyor. Hem Antalya hem Kazakistan’ı işler daha kötüye gitmeden kapattık. Şimdi yeni dönemde yeni proje olsa maliyetler gerçekten çok yüksek.
ANTALYA’YA 765 MİLYON AVRO YATIRIM
– Türkiye‘de büyüme planı var mı?
Türkiye’de batıdaki havalimanlarının hepsi özel şirketler tarafından imtiyaz yoluyla işletiliyor. Beş havalimanında varız. Ankara, Bodrum, Antalya, İzmir ve Alanya’dayız. Başka havalimanları ihaleye çıkarsa mutlaka ilgileniriz. Antalya’yı 2052’ye kadar işleteceğiz. Aralık 2021’deki ihaleyi ortağımız Fraport’la 7.25 milyar Avro ile kazandık. 2024 sonuna kadar 600 milyon Avro olmak üzere toplam 765 milyon Avro yatırım yapacağız. 2024 yazında yeni dış hatlar terminalini devreye almayı umuyoruz. İlk fazla kapasite 65 milyon yolcuya, nihai olarak da 80 milyon yolcuya çıkacak.
– Bir ara Sabiha Gökçen Havalimanı ile ilgilendiniz, ne oldu?
Doğru. Sonuçta İstanbul’daki bir havalimanı ilgimizi çeker. Fakat bir şekilde olmadı.
– İstanbul Havalimanı‘nda bazı hissedarlar ayrıldı, orada fırsat olursa olur musunuz?
Biz büyüyeceğine inandığımız tüm havalimanlarıyla ilgileniyoruz. Mutlaka bakarız.
